آجرها انواع مختلفی دارند و هرکدام بنا بر ساخت و طرز تهیه اش استحکام و کاربرد خاص خودرا دارد

نتیجه تصویری برای انواع آجر نسوز


آجرنسوز،آجری که بازار را تصاحب کرد

 

برای ساخت خانه و مکان های مختلف از دیر باز به فکر استفاده از ابزار هاو مصالحی بوده اند که دارای استحکام،تنوع،زیبایی بوده باشد.به همین دلیل انسان ها در پی آزمایشات مختلف برای استفاده از این مصالح است تا استحکام و راحنی آنهارابسنجد بنابراین از سنگ و چوب و انواع دیگر استفاده کرده تا به امروز که با کشف آجر جدید به نام آجرنسوز توانسته اندتفریبا دربرابر آتش سوزی مقابله کنند و استحکام ساختمان را بالاببرند.در این مقاله با انواع آجر و چگونگی تولید آن آشنا میشویم:

آجر، از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از مهم ترین مصالح ساختمانی مد نظر معماران و علاقه مندان به بازسازی ساختمان بوده است. به جرئت می توان گفت که آجر، از دوران باستان تاکنون بیش ترین کاربرد را در کلیه ساختمان ها داشته است. در حقیقت آجر سنگی مصنوعی است که از فرآیند پختن خاک رس حاصل می شود. آجر امروزه نیز در ساختمان کاربردهای زیادی دارد. آجر در کرسی چینی، دیوارسازی ها، ستون های قطور، پایه، جرز، قوس ها و پوشش انواع طاق ها و گنبدها و هم چنین دیوارکشی ها و طاق نماسازی ها، کفپوش ها و بسیاری از موارد دیگر نظیر اسکلت سازی و نمای بناهای بزرگ همانند مساجد، مدارس، پل ها و کاروان سراها و .. به کار رفته و می رود.آجر یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است و قدیمی ترین مصالح ساخته ی دست بشر به شمار می آید. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. آجرهای رسی اولین و فراوان ترین آنها می باشد و قدمتی چند هزار ساله دارد.نمونه های زیبا و با عظمت کاربرد آجر در معماری ایران باستان نماینده ی پیشرفت درخشان ایرانیان در تولید و مهندسی کاربرد این مصالح است. در این میان می توان از زیگورات چغازنبیل، ایوان مدائن، مسجد جامع اصفهان و یزد و رباط شرف (موزه ی آجر کاری ایران) نام برد.

ابعاد آجر به گونه ای است که به راحتی در یکدیگر قفل و بست شده، این خاصیت کیفیت های مهندسی بیشماری از جمله در محل اتصال دو دیوار به یکدیگر به وجود می آورد. این ویژگی ها باعث شده که این مصالح به منظور اجرای دهانه های وسیع به صورت قوس، طاق و گنبد که از زمان قبل از ساسانیان در ایران رواج داشته است، کارایی منحصر به فردی داشته باشد.

خواص آجر باعث شده که به عنوان مصالح پر کننده ی دیوار، سقف و ... پرمصرف ترین مصالح باشد. زیبایی آجر و الگوی حاصل از آجر چینی باعث شده است که به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده قرار گیرد و هویت خاصی به ساختمان ببخشد.

آجرها انواع مختلفی دارند و هرکدام بنا بر ساخت و طرز تهیه اش استحکام و کاربرد خاص خودرا دارد.هرکدام از آجرها برای استفاده خاصی ساخته میشود که بنابرکاربرد خود میتوان آنرا خریداری کرد.

آجر چگونه ساخته می شود؟

همان گونه که گفتیم، آجر حاصل فرآیند پختن خاک رس است. به صورت خلاصه می توان گفت که ابتدا بایستی خاک رس با کیفیت مطلوب برای ساخت آجر فراهم شود. پس از آن این خاک عمل آوری شده و گل خاک رس ساخته می شود. در مرحله بعدی بایستی قالب گیری یا خشت زنی انجام شود. این خشت ها در گام بعدی بایستی خشک شود. پس از خشک شدن به آن خشت خام می گویند. در مرحله نهایی این خشت های خام به کوره های آجرپزی منتقل شده و طی یک فرآیند پخته گردیده و تبدیل به آجر می شوند.

خشت خام آجر

کوره های آجرپزی

کوره های آجرپزی انواع مختلف داشته و به همین دلیل آجرها نیز کیفیت ساخت متفاوتی دارند. کوره های آجرپزی به طور کلی به دسته طبقه بندی می شوند:

۱- کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت

در این نوع کوره ها آجرها به صورت دایره وار چیده شده و تشکیل یک برج آجری می دهند. آتش درون این کوره، باعث می شود که فرآیند پخته شدن آجرها انجام شود.

۲- کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده

در این کوره ها آجرها در طول کوره ریخته شده و آتش درون آن حرکت می کند. فرآیند حرکت این آتش درون کوره باعث پخته شدن آجرها می گردد.

۳- کوره های آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده

این کوره ها بیش تر حالت مکانیزه دارند. در این کوره ها یک تونل آتش وجود دارد که در وسط این تونل، آتش با حجم زیادی به وسیله گاز ایجاد می شود. در این کوره از یک سو آجرهای نپخته وارد شده و از سوی دیگر آجرهای پخته شده خارج خواهند شد.

انواع آجر

آجر انواع مختلفی دارد. البته بایستی توجه داشت که می توان انواع مختلف آجر را از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و سایر موارد بررسی کرد. با این حال، آجر را می توان به دو دسته زیر تقسیم بندی نمود:

آجرهای فشاری

آجرهای ماشینی

آجر فشاری

آجرهای فشاری برای کلیه کارهای ساختمانی همانند گری چینی (دیوارهای باربر، حایل و تیغه چینی) و استفاده در طاق ضربی و سایر موارد مناسب است. سطوح این نوع آجر کاملا ناصاف است و به همین دلیل به نام آجر گری معروف است. در نتیجه، دیوارچینی با این آجر را گری چینی می نامند. با این حال چون اولین بار در ایران، روس ها از این آجرها برای ساخت سربازخانه در کشور استفاده کردند، این آجرها به نام آجر قزاقی شناخته می شوند.در مورد علت نام گذاری آجر گری، حرف و حدیث فراوان است. با این حال گفتنی است که ظاهرا در ابتای تولید این نوع آجر با دست زده می شده است. در هنگام فرآیند ساخت، کارگران می بایست گل را به گوشه های قالب فشار می دادند تا قالب آجر را به خوبی پرکند. به همین دلیل به آن آجر فشاری می گویند. این آجرها با ابعاد ۲۱×۱۰×۵٫۵ سانتی متر تولید و عرضه می شوند.

این آجرهای فشاری خود انواع مختلف دارند که به طور مختصر این انواع را در زیر شرح می دهیم:

الف) آجر سبز

این نوع آجر معمولا در سفت کاری و زیرکاری ساختمان به کار می رود و به روش دستی تهیه می شود (آجر گری). این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گره‌چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.

این نوع آجر از نوع فشاری است. با این حال با توجه به این که این آجر در کوره در معرض حرارت بیش تری بوده است، بسیار عالی پخته شده است. رنگ این آجر کبود و کمی متمایل به سبز است و به همین علت به نام «آجر سبز» شناخته می شود. این آجر بسیار محکم و بادوام است و در رده آجرهای مرغوب دسته بندی می شود. این آجر معمولا در قسمت هایی که نیاز به مقاومت بیش تری است، مورد استفاده قرار می گیرد.

ب) آجر جوش

اگرچه پیش از پختن آجرها باید با تدابیر ویژه آن ها را خشک کرده تا از به هم پیوستن خشت ها در طول فرآیند پخت جلوگیری شود، با این حال خطر به هم پیوستن همواره وجود دارد. معمولا به هم پیوستن آجرها بیش تر در نزدیکی شعله کوره های آجرپزی اتفاق می افتد. در این محل ها، آجرهای آن محل ذوب شده و شکل هندسی خود را از دست می دهند. این امر سبب به هم چسبیدن می گردد. علی رغم به هم چسبیدن این آجرها، این توده آجرهای به هم چسبیده بسیار مقاوم هستند. به همین جهت سعی می شود که از ن در پی سازی و زیرسازی استفاده گردد.

ج) آجر خام

همان گونه که از نام آن پیدا است، فرآیند پخت این آجرها در طول عملیات پخت تکمیل نگردیده است. به همین دلیل رنگ این آجرها بین رنگ خشت خام و آجر نهایی می باشد. با این حال این آجر از نوع کاملا نامرغوب بوده و نبایستی در فرآیند آجرچینی از آن استفاده شود. این آجرها بایستی مجددا پخته شوند و معمولا در کوره های آجرپزی در همان جای قبلی خود چیده می شوند.

آجر ماشینی

این آجر با رنگ های قرمز و سفید در بازار موجود بوده و در نماسازی مصرف می گردد. تفاوت این نوع آجر با آجر فشاری در جنس سفال و سوراخ هایی است که در آن تعبیه شده است. بسیاری با خود این سوال را همیشه مطرح می کنند که علت وجود این سوراخ ها برای چیست؟ در حقیقت این سوراخ ها فواید گوناگونی دارند. از جمله این که این سوراخ ها سبب سبکی بیش تر آجر شده و باعث می شوند که چسبندگی این آجرها با ملات تا حد زیادی افزایش یابد. این آجرها دارای گوشه های تیز و سطوح صافی هستند.

برخی این آجرها را به صورت آجر رنگی نیز تولید می کنند. آجر رنگی با اضافه کردن اکسید فلزات تهیه می گردد. اگر در هنگام چیدن آجر در کوره پخت به صورت چپ و راست روی هم چیده شوند، آجر ابلق تهیه شده و روی آجر رگه های رنگی موربی مشاهده می گردد. این آجر در نماسازی کاملا زیبا بوده و با توجه به رنگ ها آن را نام گذاری نموده اند.

آجرهای ماشینی معمولا در ابعاد مختلفی تولید می شود. برخی از این آجرها ۸ سوراخه و برخی نیز ۱۰ سوراخه هستند.

در مجموع می توان گفت که جنس این آجرها نسبت به آجرهای فشاری شکننده تر بوده و خاصیت مکندگی آب آن ها به مراتب کم تر است. ابعاد این آجرهای ماشینی ۲۲×۱۱×۵٫۵ بوده و در ضخامت های ۳ و ۴ و ۵ سانتی متری در بازار عرضه می گردند.

آجر سفالی

این دسته از آجرها از نظر ساخت، شکل، رنگ و مشخصات فنی در نهایت دقت تهیه می شوند و بسته به شکل آنها در نقاط مختلف ساختمان استفاده می شوند. به علت جذب کم آب در آجرهای سفالی، به منظور چسبندگی مناسب با ملات، انواع سوراخ دار آنها را مورد استفاده قرار می دهند. از دیگر خواص آنها سبکی است که باعث بالا رفتن سرعت اجرا می شود.

آجر قزاقی

درباره ی نام آن گفته شده است که روسها پیش از جنگ جهانی اول در ایران قزاقخانه ها را با این نوع آجر می ساختند. رنگ این آجر معمولا سفید است و در نماسازی کاربرد دارد.

آجر های قدیمی

این نوع آجرها در قطعات بزرگ تولید می شده اند و علی رغم تهیه به روش دستی از کیفیت مناسبی برخوردار بوده اند.

آجر نظامی: به اندازه ی چهار آجر معمولی 5*50*50 در کف سالن های سرباز خانه ها در گذشته استفاده می شده است.

آجر ختایی: با ابعاد 5*25*25 در ساختمان های قدیمی در فرش کف حیاط و ...

آجر تخت (چهارگوش ایرانی): بزرگتر از آجر نظامی است که بطور عمده برای فرش کردن کف بکار برده شده است.

آجر شکری: یا آب انباری که در برابر رطوبت مقاوم است و در کار چیدن منبع آب انبار از آن استفاده می‌کردند.

آجر لعابی

آجر لعابی و هنر لعاب کاری از دیرباز در معماری ایرانی متداول بوده است. از مزایای لعاب افزایش مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و هوازدگی است، بافت صاف وصیقلی آن مانع از نفوذ آب به درون آجر میشود و در برابر عوامل شیمیایی پایدارتر می شود.زمان لعاب کاری آجرها معمولا در انتهای مرحله ی خشک کردن می باشد و بدین صورت است که پوششی از یک ترکیب مواد معدنی روی یک یا چند سطح آجر پاشیده می شود. لعاب حل می شود و در یک دمای مشخص در آجر نفوذ می کند. پس از پختن، حاصل کار یک پوشش صیقلی است. انتخاب مواد اولیه در تولید آجر لعاب دار اهمیت زیادی دارد. درصورت عدم انتخاب مناسب اگر ضریب انبساط و انقباض آن با آجر متفاوت باشد به سرعت ترک بر می دارد.

حال به معجزه اختراعات انسانی یعنی ساخت آجرنسوز می پردازیم.آجر نسوزاز موادی تهیه و تولید شده که دربرابر حرارت مشخصی مستحکم و غیر قابل اشتعال است 

آجر نسوز

 

مواد اولیه و روند تولید آجر نسوز برحسب محل مصرف، حرارت کوره، محیط شیمیایی، فشار، سایش و تغییرات درجه دما متغیر است و با حداقل مواد گداز آور تهیه می شود. در واقع از انواع خاک های نسوز تهیه می‌شود. این آجرها بسته به موارد مصرف متعددی که دارند، در اندازه های مختلف تولید می گردند. البته بایستی به این نکته توجه داشت که مقصود از نسوز بودن آجر به معنای مقاومت کامل این آجر در برابر آتش سوزی نیست. بلکه این آجر تنها تا حد معینی در برابر حرارت مقاومت می کند. طرز ساخت این آجر نیز بدین صورت است که اجسام نسوز مخلوط خاک رس، ماسه، منزیت و دولومیت را با یکدیگر مخلوط کرده و با گل رس و آهک شکفته و اکسید منزیم با هم می پزند.این نوع آجر معمولا در صنت ذوب آهن کارهای ساختمانی و هم چنین در بخاری ها، دیگ های بخار و حتی شومینه ها به کار می رود.


مواد نسوز و دیرگداز

به مواد معمولا سرامیکی و غیر فلزی گفته می شود که می توانند در درجه حرارت های بالا پایدار باشند. مواد نسوز باید قابلیت حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد نظر را در درجه حرارت های بالا و شرایط محیط عمل داشته باشند.آجر نسوز نما فقط برای نمای خارجی ساختمان نیست، بلکه در فضاهای داخلی و مرطوب مانند حمام و آشپزخانه و حتی کف نیز قابل استفاده است.

آجر سیمانی

از سیمان، شن و ماسه و در اشکال و اندازه های متفاوت ساخته می شود.

آجر ماسه آهکی

پایه ی مواد تشکیل دهنده ی آنها از سیلیکات کلسیم است، ساخته شده از ترکیب آهک و ماسه سیلیسی است و در شرایط فشار و بخار شکل می گیرند. این آجرها نباید در محیط های اسیدی یا نمک های قوی قرار بگیرند. در هنگام خشک شدن منقبض می شوند و به علت جذب آب بیشتر نسبت به سایر آجرها در پی سازی و کرسی چینی توصیه نمی شود.

کاربرد آجر در معماری داخلی

آجر یکی از مصالحی است که استفاده از آن، حسی طبیعی را در فضای داخلی ایجاد می کند. آجر به دلیل رنگ متنوع اش از قرمز تیره تا زرد کم رنگ، می تواند نماهای متفاوت با حس های متفاوت را در طراحی داخلی ایجاد کند.کاربرد آجر با طیف رنگی قرمز، می تواند حس گرما بخشی را در فضای داخل تقویت کند و در مناطق همیشه سرد می تواند انتخاب مناسبی برای پوشش دیوار باشد.

برخلاف بسیاری از مصالح که نیاز به روکش خارجی یا یک لایه از اندود برای نمای نهایی خود دارند، آجر یکی از مصالحی است که می تواند دست نخورده و بدون هیچ پوشش نهایی، در فضای داخلی استفاده شود. امروزه در طراحی و یا بازسازی فضاهای داخلی چهره ی آجرهای آسیب دیده یا رنگ می شود و یا همان طور دست نخورده باقی می ماند.با استفاده از آجر در یک فضای بسیار مدرن می توانیم یک حس نوستالژیک و یا روستیک را به فضا وارد کنیم.

هر آنچه باید در مورد آجر نسوز باید دانست

تا قبل از قرن بیستم از آجر های نسوز در صنعت استفاده می شد.کاربرد زیاد این نوع آجر در مصارفی همچون کوره ها و مکان هایی که درجه حرارت آن ها بسیار بالا بود قرار داشت.تا اینکه دیوار های پوشیده شده از آجر نسوز در دهه های آخر قرن بیستم علاقه افراد جلب کرد و از آن زمان به بعد روز به روز به تعداد علاقه مندان آن اضافه می شد.در چند سال گذشته اکثر معماران و ساختمان سازان به طور چشم گیری به سمت آجر نسوز جذب شده اند.از دیدگاه کارشناسان مصالح به کار رفته در ساخت یک ساختمان بسیار مهم است. مصالح به کار رفته اولاً باید مستحکم باشند و در کنار استحکام در برابر رطوبت، باران و حرارت مقاومت کافی را داشته باشند. امروزه  با پیشرفت سریع تکنولوژی در دنیا، شاهد پیشرفت‌های زیادی در صنعت ساختمان‌سازی هستیم. آجر نسوز یکی از جدیدترین آجرهایی است که در ساختمان‌سازی استفاده می‌شوداین متریال ساختمانی از خاک‌های چینی و نسوز بوده و در دمای 1500 سانتی‌گراد با ساختار مولکولی بسیار ظریف ساخته می‌شود. همان‌طور از نام آن مشخص است آجر نسوز در برابر حرارت مقاوم زیادی دارد و امکان از بین رفتن آن در هنگام آتش‌سوزی در حد صفر است. مواد تشکیل دهنده آجر نسوز کانی‌ها و پوکه‌های معدنی نسوز می‌باشد. این مواد را در اصطلاح نسوز می‌گویند؛ زیرا با حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی در درجه حرارت‌های بالا مقاوم است.

انواع آجر نسوز کدامند؟

آجرهای نسوز با توجه به ترکیبات به کار رفته در داخل آن به چند نوع تقسیم می‌شوند. می‌توان آجرهای نسوز را به چهار دسته کلی یعنی آجرهای سیلیسی، آجرهای نسوز ویژه، آجرهای نسوز قلیایی و آجرهای آلومینیومی تقسیم کرد.به آجرهایی که به وسیله خاک‌های سیلیسی تهیه می‌شوند به خاک‌های سیلیسی معروف هستند. مواد تشکیل دهنده این آجرها شامل اکسید سیلیسیوم، اکسید کلسیم، اکسید تیتانیوم و اکسید آهن است. از این آجر در داخل کوره‌های فولادسازی استفاده می‌شود.آجرهای نسوز ویژه شامل آجر نسوز اکسید کروم کوروندوم، آجر نسوز زیرکونیوم و آجر نسوز کروم می‌باشد. این آجرها از فلزات واسطه ساخته شده و کاربردهای خاصی در صنعت دارند.بیشتر مواد تشکیل دهنده آجرهای آلومینیومی از اکسید آلومینیوم یا آلومین است که با مقاومت حرارتی در حدود 1750 درجه در داخل کوره‌های ذوب فلزات و شیشه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آجرهای قلیایی از اکسید منیزیم و سیلیسیم اکسید تهیه می‌شود. بیشترین کاربردها این آجرها در پوشش درونی کوره‌های باز فولادسازی، کوره‌های دوار سیمان‌سازی، کوره‌های ذوب است.

چگونه یک آجر نسوز را تشخیص دهیم؟

 

به کمک ظاهر آجرهای نسوز این امکان وجود دارد که شما بتوانید آن‌ها را از دیگر آجرها تشخیص دهید. این آجرها نسبت به آجرهای دیگر زبرتر، زمخت‌تر و بدون خاک اضافه است و همچنین این آجرها دارای دانه‌های زبر رنگی است. رنگدانه‌های موجود در روی آجر نسوز ترکیب‌های بسیار خاص و چشمگیری را ایجاد خواهد کرد که باعث جذابیت و زیبایی آجر می‌شود. یکی دیگر از راه‌های تشخیص آجرهای نسوز از راه رنگ آن‌ها است. رنگ آجرهای نسوز به صورت قرمز و قهوه‌ای است. اما به یاد داشته باشید تنوع رنگی این آجرها زیاد است و آجرهای نسوز در طیف رنگی مابین سفید و مشکی وجود دارند.

آجرهای نسوز چه کاربردهایی دارند؟

به دلیل مقاومت بالای این آجرها در برابر حرارت می‌توان در داخل کوره‌های صنعتی و شومینه‌ها که درجه حرارت در داخل آن‌ها بالا است، استفاده کرد. اما مهمترین کاربرد این آجرها را استفاده از آن‌ها برای نمای ساختمان است. بهره گرفتن از این آجرها در نمای ساختمان‌ها برتری ویژه‌ای نسبت به دیگر متریال‌ها دارد. بسیاری از معماران آجر نسوز را یکی از زیباترین متریال‌ها برای نمای ساختمان می‌دانند. استفاده از این متریال در نمای ساختمان مزایای زیادی را به همراه خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مقاوم در برابر فرسایش، گرما و سرم

تنوع رنگی بسیار زیبا

مقرون به صرفه بودن

خطر سقوط مصالح در آن صفر است

نداشتن محدودیت اندازه به دلیل تنوع در طرح و الگو

عایق گرما و سرما که از اتلاف انرژی جلوگیری خواهد کرد

سازگار با محیط زیست

عایق صوت

رنگ طبیعی و ثابت در برابر اشعه خورشید

میزان جذب آب مناسب

مقاومت در برابر اسید و باز

مقاومت در برابر سایش، خراش و خراشیدگی

قیمت آجرهای نسوز به دلیل بالا بودن خاک نسوز به دلیل مشکلات و سختی تولید آن نسبت به آجرهای دیگر بالا است. برای نصب آجر نسوز می‌توانید از چسب، ملات و سیمان نیز استفاده کنید.

آجرهای نسوز چگونه ساخته می‌شود؟

مراحل ساخت آجر نسوز به شرح زیر است:

انتقال مواد معدنی به کارخانه آجرسازی

آسیاب کردن مواد معدنی به دانه‌هایی در حدود 20 میلی‌متر و انتقال به سالن آماده‌سازی

انتقال به داخل کوره‌های دوار جهت کلسینه کردن

انتقال مواد کلسینه شده به صورت شاموت به داخل حوضچه‌های ذخیره

دانه‌بندی به کمک آسیاب‌های تیغه‌ای

وارد کردن آن به میکسر جهت اضافه کردن چسب و دیگر عناصر مورد نیاز

بعد از رسیدن آن به رطوبت کافی به سیلوی ذخیره مواد هدایت می‌شود

هدایت مواد از طریق فید کشوئی، جهت مرحله قالب‌گیری

هدایت مواد به وسیله نوار نقاله‌های اتوماتیک به پرس‌های هیدرولیک و قالب‌گیری در دمای 400 تا 1400

پیرایش قسمت‌های زائد و انتقال به واگن‌های کوره

حرکت واگن‌ها به واحد پخت کوره (در این مرحله رطوبت به حد صفر می‌رسد)

آغاز عملیات پخت (زمان پخت بین 72 تا 170 ساعت در دمای 1200 تا 1500 درجه سانتی‌گراد می‌باشد)

خاموش کردن کوره‌ها و سرد شدن آجر به وسیله فن‌های خنک کننده

انتقال واگن به قسمت بسته‌بندی و کنترل کیفیت

جداسازی آجرها و انتقال به انبار

با توجه به مطالب گفته شده استفاده از آجرهای نسوز علاوه داشتن زیبایی می‌تواند بسیار مقرون به صرفه باشد و با استفاده از این آجرهای ساختمانی مقاوم و ماندگار داشته باشید و از زندگی در داخل آن لذت ببرید.

کاربرد آجر نسوز

هر زمان که افراد نیاز به بافتی زیبا و چشم گیر با زیبایی بی حد و مرز داشته باشند از آجر های نسوز استفاده می کنند.همچنین در چند سال اخیر آجر نسوز پای خود را به دکوراسیون داخلی هم باز کرده است.امروزه آجر نسوز پس از اینکه نما بیرونی تقریبا بیشتر خانه ها را به خود اختصاص داد، حالا به خوبی راه خود را به داخل خانه هم باز کرده است.امروزه معماران و طراحان دکوراسیون های داخلی از آجر نسوز در مواردی همچون اتاق خواب ، حمام ، اتاق نشیمن و… از آجر های نسوز استفاده می کنند.

از مهم ترین ویژگی های آجر نسوز ، قابلیت مقاومت بسیار بالای آن در برابر گرما و حرارت است.به همین دلیل باعث شد که آجر نسوز به غیر از مصارف آن در ساختمان ها در صنعت هم از آن استفاده شوم.موارد استفاده آجر نسوز در صنعت می توان به مواردی همچون : استفاده در انواع کوره ها ، منقل ها و تمامی صنعت هایی که با دمای بالا سر و کار دارند.

تعریف آجر نسوز

آجر نسوز از خاک چینیkaoli و نسوز تشکیل شده است.به دلیل استفاده از خاک چینی در آن ها ، دارای ساختار بسیار ظریف و متراکم است.تقریبا انواع آجر های نسوز در دمای ۱۵۰۰ درجه سانتی گراد تولید می شوند و در مقایسه با انواع آجر نما ها در مقابل شوره و تغییر رنگ کیفیت خوبی دارند.ویژگی بارز آجر های نسوز مقاوت بالا و حفظ ویژگی فیزیکی و شیمیایی در دما های بالا است.به به خاطر داشتم این ویژگی منحصر به فرد است که استفاده بسیاری از آن در شومینه ها ، کوره ها و در ساختمان هایی که در شرایط آب و هوایی نامناسبی هستند می شود.

مواد تشکیل دهنده آجر نسوز

از آن جایی که مواد پایه و اصلی آجر های نسوز کانی های معدنی و پوکه های معدنی می باشد که تماما نسوز هستند.معمولا این مواد سرامیکی و غیر فلزی هستند.و با توجه به استفاده از مواد معدنی مختلف ، آجر های نسوز در طیف هایی با مقاومت متفاوت عرضه میشود.تا دهه ۱۹۶۰ از کربن و خاک برای پوشش کوره ها استفاده می شد اما امروزه از آجر های نسوز استفاده می شود.

مزایای آجر نسوز در نمای بیرونی ساختمان

آجر های نسوز به دلیل دارا بودن مزیت های فراوان ، طرفدار زیادی بین معماران پیدا کرده است.در ادامه تعدادی از این مزیت ها را به طور کلی برای شما شرح می دهیم:

به علت پخت پخته شدن در دمای بالا ، مقاومت بسیاری در برابر گرما و سرمای محیط بیرونی دارد.به علت استفاده از مواد معدنی مختلف دارای طیف رنگی زیادی دارد که پس از استفاده نمای زیبایی به ساختمان می دهد.سبک بودن و سهولت در بارگیری و تحویل به مشتری.به علت جذب زیاد ملات و مصالح ، خطر سقوط مصالح از ساختمان را به صفر می رساند.به دلیل ساخت شدن آجر نسوز در اندازه های مختلف ، معمار هیچ محدودتی در دادن طرح های زیبا ندارد.به دلیل جذب گرما ، این آجر ها عایق های بسیار خوبی برای گرما و سرما هستند.از معروف ترین رنگ بندی های موجود در آجر های نسوز ، رنگ قرمز و قهوه ای است.

 کارخانه های تولید کننده آجر نسوز

در سطح کشور ایران کارخانه های متعددی هستند که اقدام به ایجاد خط تولید آجر نسوز کرده اند.

به طوری که همه آن ها از کیفیت و مرغوبیت کافی برخوردار نیستند اما در ادامه چند کارخانه معتبر تولید کننده آجر نسوز را معرفی خواهیم کرد.

آجر نما ادیب

کارخانه آجر نما ادیب یکی دیگر از کارخانه های تولید کننده آجر نما در سطح کشور است که در شهرک صنعتی حبیب آباد اصفهان فعالیت خود را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده است.در این مدت کم توانسته است بخش مهمی از بازار را تصاحب کرده و مشتریان خوبی را برای خود جذب کند.این شرکت با استفاده و بهره گیری از مواد معدنی درجه یک از معادن  برتر کشور توانسته است محصولاتی همچون آجر رسی و انواع آجر نما را با برترین و بهترین کیفیت ممکن در سرتاسر کشور به دست مشتریان خود با نازترین قیمت برساند. 

آجر نسوز آجرنیک

کارخانه آجر نسوز آجرنیک یکی دیگر از کارخانه های تولید کننده در سطح کشور است که محصولاتی همچون آجر های رسی ، آجر های گلبهی و انواع آجر نما را تولید می کنند.از انواع آجر نما های تولید شده در این کارخانه می توان به آجر های نسوز ، آجر نما انگلیسی ، آجر نما های شیل و … اشاره کرد.این کارخانه علاوه بر آجر نما ، آجر های رسی نیس تولید می کند که میتوان به آجر های لفتون – ده سوراخ اشاره کرد.مواد نسوز استفاده شده در خط تولید این کارخانه از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است که نتیجه آن آجر نما های نسوز با کیفیت بالا است.

 آجر نما نماچین

کارخانه آجر نماچین به عنوان یکی از برترین کارخانه ی تولید آجر در استان اصفهان است که فعالیت خود را از سال ۱۳۷۰ آغاز کرده است.این کارخانه تولیداتی همچون آجر های نسوز ، انگلیسی ، شیل ، لفتون ، سه گل و… دارد که از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند.شرکت آجر نماچین با بیش از ۲۵ سال تجربه در زمینه تولید انواع محصولات آجری، موفق به راه اندازی خط تولید اتوماتیک آجر با کوره های پخت تونلی، کوره های پخت سریع و افزایش ظرفیت تولید اسمی تولید محصولات ساختمانی، تا ۳،۰۰۰،۰۰۰ متر مربع در سال، که افزون بر ۵۰۰ نوع آجر نما  می باشد، گردیده است.

 آجر نما کوثر سپاهان

کارخانه آجر نمای کوثر سپاهان یک کارخانه ی تولید آجر در شهرک صنعتی حبیب آباد است.این شرکت در حال تولید انواع آجر نما های نسوز ، انگلیسی ، شیل و…همچنین این شرکت اقدام به نصب آسیاب پاندولی نموده است ، که میتواند سنگ شیل را تا کمتر از ۶۰ میکرون پودر کند، به طوری که ناخالصی ها و مواد آهکی از بین رفته و نمیتواند به محصول زیان برساند؛ همچنین قادر به خردایش انواع خاک معدنی نیز می باشد.از امکانات این کارخانه می توان به معدن سنگ شیل ، تولید پودر شیل  و تهیه خاک نسوز و کوره تونلی تمام اتوماتیک اشاره کرد. 

از آنجایی که کشور ایران دارای معادن غنی از بهترین مواد معدنی ممکن است و کارخانه های تولید کننده آجر نسوز از بالاترین کیفیت خط تولید برخوردار هستند میتوان این نتیجه را گرفت که آجر نسوز در ایران آینده ای روشن در انتظار دارد.و از آن جایی که شرایط آب و هوایی و صنایعی که در ایران در حال کار هستند میتواند بازار خوبی برای فروش انواع آجر نسوز در سطح کشور باشد.


آشنایی با انواع فلنج

روش های گوناگونی جهت اتصال لوله و اقلام آن به همدیگر و یا به تجهیزات وجود دارد، مانند جوشکاری و … که یکی از این موارد اتصالات فلنجی میباشد (در مقاله ای دیگر کلیه روشهای اتصال به صورت خلاصه توضیح داده خواهد شد

 

 Ù?تÛ?جÙ? تصÙ?Û?رÛ? براÛ? آشÙ?اÛ?Û? با اÙ?Ù?اع Ù?Ù?Ù?ج

 

مزایای روش اتصال به صورت فلنجی چیست ؟

 

مهمترین دلیل استفاده از این روش، قابلیت جداسازی آن میباشد (Removable) به این معنی که شما در صورتی که دو عدد لوله را مستقیما به یکدیگر جوش دهید، در صورتی که بخواهید آنها را جدا کنید بایستی برشکاری انجام شده و دوباره جوش دهید اما در صورتی که از فلنج ها استفاده کنید، میتوانید با باز و بسته کردن پیچ و مهره ها این کار را انجام دهید.

 

در این روش به هر دو لوله یک فلنج جوش داده میشود و این دو فلنج از قسمت Flange Face روبروی یکدیگر قرار گرفته و توسط پیچ و مهره ها (Bolts & Nuts) به یکدیگر فشرده و سفت میشوند. جهت جلوگیری از نشتی (Leakage) بین آنها از واشر آب بندی (Gasket) استفاده میشود.

 

این روش اتصال در موقعیت های مختلف استفاده میشود که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:

 

– اتصال لوله به تجهیزات (مانند مخازن تحت فشار، پمپ ها ، کمپرسورها و ....

 

– تغییر متریال در لوله

 

– اتصال به شیرها (Valves) و دیگر اقلامی که در مسیر لوله قرار داشته و نیاز به تعمیرات احتمالی وجود دارد

 

– اتصال به تجهیزات ابزار دقیق (Instrument devices) که نیاز به تعمیرات احتمالی و یا کالیبراسیون دارند

 

– کلیه موارد دیگری که نیاز به جداسازی وجود دارد

 

لازم به ذکر است هزینه این نونع اتصال بسیار بیشتر از جوشکاری بوده اما به دلیل مزیت های اشاره شده بسیار مورد استفاده قرار میگیرد

 

 

 

فلنجها بسته به نوع جنس متناسب با فشاری که تحمل می کنند به کلاسهای مختلف به شرح زیر تقسیم می گردند: 

 

1- رده بندی فشار مطابق استاندارد ANSI B16.34

 

مطابق این استاندارد فلنجهای فولادی وآلیاژهای آن به کلاسهای 150-300-400-600-900-1500-2500-تقسیم بندی می شوندکه این اعداد ماکزیمم فشار بر حسب PSIبوده که فلنجها در حداکثر دمای مجاز می توانند تحمل کنند ومعمولا فشار کارکرد حدود 2.4 برابر اعداد فوق می باشد. (رابطه فشار با دما برای جنسهای مختلف در استاندارد فوق مشخص گردیده است) 

 

 

 

2- رده بندی فشار مطابق استاندارد ISO

 

در این استاندارد فشار تحمل فلنجهای فولادی وآلیاژهای آن با PN نشان داده شده که این نشان دهنده فشار اسمی بر حسب BAR می باشد . 

 

 

 

3- رده بندی فشار براساس استاندارد API (6A-6B-6BX)

 

 

 

این نوع فلنجها دارای تحمل فشار بیشتری نسبت به فلنجهای گروهANSI بوده وبه کلاسهای 5000-3000-2000-15000-10000 رده بندی می گردند.

 

 

 

انواع فلنج ( فلنج گلودار - فلنج اسلیپان - فلنج تخت و ...)

 

    فلنج با سطح ساده   (FLAT FACE) (FF)

 

در این فلنج ها هنگامی که اتصال انجام می شود سطح دو فلنج مورد استفاده باید صاف باشد کاربرد اصلی آن زمانی است که برای سیستم از دو فلنج استفاده می کنیم ویا اتصالات آبی که به وسیله ریخته گری  ساخته شده اند است. معمولا فلنجهای چدنی و یا فولادی که در فشارهای کم کاربرد دارند از این نوع ساخته می شوند. طبق استاندارد های فلنج (ASMEb31.1 ) وقتی فلنج سطح ساده درست شده به وسیله قالب های آهنی به فلنج های فولاد کربنی متصل شود باید فلنج های سطح بر جسته حذف شوند.

 

 

 

    فلنج نر وماده   (Male & Female) (M&F)

 

این فلنج حتما باید به صورت جفتی ساخته شود سطح یکی از فلنج ها دارای برآمدگی  وسطح دیگر دارای تو رفتگی می باشد که بنا به موقعیت استفاده شده سطح تو رفتگی و برآمدگی با نسبت های خاصی طراحی می شود که معمولا سطح ماده دارای 3/16-inch عمق تو رفتگی و سطح ماده دارای 1/4-inch برآمدگی می باشد  استفاده از فلنج های نر وماده را می توان در پوسته مبدل حرارتی به کانال  و پوشش فلنجی مشاهده کرد.

 

 

 

    فلنج با صفحه دارای زبانه و شیاردار(T&G)   (Tongue & Groove facing)

 

این نوع فلنج ها نیز  مانند فلنج های سطح صاف و نر وماده به صورت جفت وجود دارد. فقط تفاوت آن در این است که لایی (gasket) را روی خود قطر داخلی می گذارند و این کار را نیز روی قطر خارجی  انجام داد چون زبانه و شیار قطر داخلی ندارد وادامه دار نمی باشداین دلیل اصلی جلوگیری از خوردگی ، سلیش و فرسودگی است. این ساختار، سطح کمی از لایی ایجاد می کند و باعث می شود که به پیچ و دیگر اعضا بار کمتری وارد شود و بازدهی بیشتری داشته باشد.

 

 

 

    فلنج با سطح برجسته  (RF)    (RAISED FACE)

 

این نوع فلنج با یک  واشر صاف که قبلا از آزبست ساخته شده مهر و موم شده  اما در حال حاضر با مواد سازگار با محیط زیست ساخته می شود وبرای نصب و راه اندازی بین دو فلنج سطح برجسته طراحی شده است.در این نوع فلنجها سطح فلنج که درمقابل فلنج دیگر قرارگرفته و بر روی آن لایی قرار گرفته می شود نسبت به سطح کلی فلنج برجسته تر ساخته می شود.

 

 

 

    فلنج گلودار جوشی(Welding Neck Flange)

 

این نوع فلنج با داشتن گردن مخروطی که نهایتا در انتهای مسیرفلنج، شعاع آن با قطر لوله برابر می شود، مشخص است که در انتها به لوله جوش و متصل می گردد که این شکل ظاهری دلیل اصلی افزایش تحمل فلنج می باشد. کاربرد این فلنج در فشارهای بالا و دماهای زیر صفر است که علاوه بر این کاربرد برای زمانی که بارهای ارتعاشی و نوسانی دارد نیز مناسب است. فلنج های گلو دار جوشی از ناف مخروطی شکل شان بسادگی قابل تشخیص میباشند. که این ناف های مخروطی با شیب ملایمی به دیواره لوله یا اتصالات مربوطه جوش میگردند.

 

 

 

    اریفیس فلنج   ( orifice flange)

 

این فلنج  نوعی از  فلنج گردن دار است. کاربرد اصلی این فلنج ها برای مسدود کردن جریان و کاهش فشار است  از سوراخ هایی که در فلنج موجود است برای اندازه گیری جریان سیال مایع یا گاز استفاده می شود.

 

 

 

    فلنج اسلیپان (Slip On Flange)

 

از این فلنج برای تمام فشار ها میتوان استفاده کرد و لازمه استفاده در فشارهای 150 و 300 است  و جوش داخلی آن نسبت به دیگر فلنج ها از جمله گردندار بیشتر است. کاربرد این فلنج در سیستم های معمولی است چون نصب آن ساده است ولی مقاومت آن هم در  فشار داخلی و هم در برابر خستگی کمتر از فلنج گردن دار است.نیروی مقاومت محاسبه شده یک فلنج اسلیپان، تحت فشار داخلی ، ? فلنج های گلو دار جوشی بوده که این عمر تحت شرایط خستگی به ? تقلیل می یابد .از معایب این فلنج این است که اصولا ابتدا لوله ها باید جوش داده شوند و سپس اتصالات با آن تنظیم شوند . اتصال فلنج و زانو یا فلنج و یک سه راهی ممکن نیست زیرا اتصالات نامبرده یک انتهای مستقیم و راست ندارند وموجب لغزش بر روی فلنج میگردند.

 

 

 

    فلنج جوشی ساکت (Socket Weld Flange)

 

این فلنج دارای محفظه ای است که محل قرار گیری لوله می باشد. این نوع فلنج ها هم از داخل جوشکاری می شوند هم از بیرون فلنج . که اگر جوشکاری از داخل انجام شود هم مقاومت استاتیکی و هم مقاومت آن در برابر خستگی افزایش می یابد.کاربرد این فلنج ها در سیستم های لوله کشی  که دارای فشار کاری بالا  و قطر لوله کشی کم است می باشد. فلنج ساکت ولد اصولا برای استفاده در سایزهای کوچک ولی فشار بالا گسترش یافت . نیروی ایستایی آن برابر با فلنج های اسلیپان میباشد ولی مقاومت خستگی آنها 50%  بیشتر از فلنج های اسلیپان میباشد از معایب فلنج ساکت ولد همین" فاصله انبساطی" است که باید ایجاد شود . در سیستم های لوله کشی استینلس استیل که محتوی سیال خورنده میباشند این فاصله مشکل خوردگی ایجاد مینماید که در بعضی از جاها استفاده از فلنج ساکت ولد مجاز نمیباشد. من تخصصی در مهندسی خوردگی ندارم ولی با مراجعه به اینترنت شما میتوانید بسیاری از اطلاعات مربوط به مشکلات انواع خوردگی را پیدا کنید. همچنین از معایب فلنج ساکت ولد اصولا همان معایب مترتب به فلنج اسلیپان نیز میباشد. یعنی میباید اصولا ابتدا لوله جوشکاری شده و سپس نسبت به تنظیم اتصلات و نصب آن اقدام نمود.

 

 

 

    فلنج رزوه ای ( Threaded Flange)

 

همانطور که از نام این فلنج مشاهده می شود درون این فلنج ها رزوه کار شده است  فلنج رزوه ای که گاهی با عنوان دنده ای نیزاز آن نامبرده میشود برای شرایط ویژه به همراه مزیت اصلی آن که قابل اتصال بودن بدون عملیات جوشکاری میباشد استفاده میگردد. البته گاهی اوقات جهت مطمئن بودن از آب بندی یک پاس جوش آب بندی نیز به همراه آن استفاده میشود .هر چند بیشتر این تنش ها بصورت خم شدگی در محدوده مرکز فلنج اعمال میگردد ولی از آنجا که استانداردی برای قطر داخلی فلنج وجود ندارد این فلنج ها برای کاربرد در فشار و دما های بالاتر مناسب هستند.

 

 

 

    فلنج حلقه مشرک ( RTJ)  (Ring-Type joint)

 

در این نوع فلنج ها ممکن است در داخل آن  دارای سطح برجسته ای با حلقه های ماشینی شیاردار باشد.فلنج حلقه مشترک  معمولا در فشار های بالا (کلاس 600 و رتبه های بالاتر)  و در سرویس های بالای دما  ، دمای بالاتر از 800 درجه  فارنهایت مورد استفاده قرار می گیرد. این فلنج  بار اضافی فراتر ازتنش پیچ را نمی تواند تحمل کند و در  غیر این صورت ممکن  است باعث در هم شکستن واشر می شود.

 

 

 

    فلنج لبه دار  (lap joint flange)

 

این فلنج قابلیت این را دارد که بر روی محور خود چرخش داشته باشد از این رو تنظیم پیچ های آن ساده می باشد. فلنج لبه دار با سیال در تماس  نمی باشد.یکی از کاربرد های آن در مواردی است که سیستم زیاد در معرض زنگ زدگی و خوردگی می باشد که استفاده از این فلنج از نظر اقتصادی نیز به صرفه است. ولی مقاومت آن در برابر خستگی بسیار کمتر از فلنج گردن دار است.

 

 

 

    فلنج با جوش محفظه ای  (socket weld flange)

 

این فلنج دارای محفظه ای است که محل قرار گیری لوله می باشد. این نوع فلنج ها هم از داخل جوشکاری می شوند هم از بیرون فلنج . که اگر جوشکاری از داخل انجام شود هم مقاومت استاتیکی و هم مقاومت آن در برابر خستگی افزایش می یابد.کاربرد این فلنج ها در سیستم های لوله کشی  که دارای فشار کاری بالا  و قطر لوله کشی کم است می باشد.

 

 

 

    فلنج روکار  (slip on flange)

 

از این فلنج برای تمام فشار ها میتوان استفاده کرد و لازمه استفاده در فشارهای 150 و 300 است  و جوش داخلی آن نسبت به دیگر فلنج ها از جمله گردندار بیشتر اسن. کاربرد این فلنج در سیستم های معمولی است چون نصب آن ساده است ولی مقاومت آن هم در  فشار داخلی و هم در برابر خستگی کمتر از فلنج گردن دار است.

 

 

 

    فلنج کور

 

فلنج های کور بدون سوراخ تولید میشوند و برای مسدود نمودن انتهای خطوط لوله ، شیرآلات ، و دهانه منبع های تحت فشار استفاده میگردند. از نقطه نظر فشار داخلی و بارگذاری پیچ ، فلنج های کور خصوصا در سایز های بزرگ پر تنش پذیر ترین نوع فلنج میباشد.

 

 

 

    تَه کوب (Stub End)

 

یک تَه کوب Stub End  همیشه با یک فلنج کف رینگ (Lap Joint Flange) به عنوان یک فلنج پشتیبان استفاده میگردد. ته کوب یکی از اتصالات فلنج بوده که در فشارهای پایین و و غیر حساس کاربرد دارد و یکی از شیوه های ارزان بند و بست فلنج ها میباشد. همانطور که گفته شد در سیستم های لوله کشی استینلس استیل، برای مثال یک فلنج کربن استیل می تواند بکار گرفته شود زیرا آنها با سیال تماس پیدا نمیکنند.

 

 

رده لوله (Pipe Schedule)

 

در زمان IPS لوله ها فقط با سه ضخامت تولید میشدند. در ماه مارس سال 1927 انجمن استاندارد آمریکا صنایع را ممیزی نمود و اقدام به ایجاد یک سیستم جدید که ضخامت دیواره لوله برپایه ردیف های کوچکتر میان سایزی بود را بنیان گذاشت. این سیستم جدید  که بعد ها بنام NPS معروف شد جایگزین سیستم قدیمی تر IPS شد، اینچنین بود که واژه (SCH) برای ضخامت تعیین اندازه اسمی  لوله ابداع شد. با الحاق شماره SCH به استاندارد IPS امروزه ما دامنه ضخامت لوله ها را با نام های زیر میشناسیم:

SCH 5, 5S, 10, 10S, 20, 30, 40, 40S, 60, 80, 80S, 100, 120, 140, 160, STD, XS and XXS.

اندازه اسمی لوله (NPS) فقط یک تخصیص دهنده بدون اندازه برای سایز لوله ها میباشد؛ اندازه استاندارد لوله فقط هنگامی تعیین میشودکه NPS به همراه یک شماره مشخص شده و بدون ذکر علامت اینچ بیاید.برای مثال NPS 6 نمایانگر یک لوله با قطر خارجی 168.3mm میباشد.

ربط دادن  NPS به قطر داخلی لوله آنهم با واحد اینچ بسیار بی ربط و بی معناست زیرا اندازه NPS 12   و  لوله های کوچکتراز آن دارای قطر خارجی بزرگتری از اندازه اسمی تخصیص داده شده هستند. ولی برای NPS 14 و بزرگتر از آن ،  NPS  برابر با 14اینچ میباشد.

برای یک NPS داده شده ، قطر خارجی بدون تغییر باقی میماند ولی ضخامت دیواره لوله با افزایش شماره رده (SCH) زیاد میشود. قطر داخلی لوله به ضخامت

دیواره لوله و به شماره رده (SCH) بستگی دارد.

اندازه لوله با دو واژه بدون شماره تعیین میگردد

•    اندازه اسمی لوله (NPS)

•    رده  (SCH)

و ارتباط بین این دو واژه هست که قطر داخلی یک لوله را مشخص مینماید.

اندازه لوله های استینلس استیل بوسیله استاندارد ASME B36.19 تعیین که قطر خارجی و شماره SCH و ضخامت لوله را پوشش میدهد.توجه کنید که مطابق استاندارد ASME B36.19  درانتهای تمامی (شماره) ضخامت های لوله های استینلس استیل یک پسوند (S) قرار دارد و اندازه هایی که بدون پسوند (S) میباشند متعلق به استاندارد  ASME B36.10 میباشند که برای لوله های کربن استیل در نظر گرفته شده است.

سازمان جهانی استاندارد ISO نیز یک سیستم تخصیص دهنده اندازه لوله بدون شماره را بکار میگیرد.قطر اسمی  (DN) که مخفف Diameter Nominal در سیستم های متریک استفاده میشود. آن نیز استاندارد سایز لوله را وقتی که به همراه شماره مشخص تخصیص داده شده باشد نشان میدهد. البته بدون علامت (mm) .  برای مثال DN 80 یک شماره معادل NPS 3 میباشد.

قطر خارجی واقعی

 NPS 1 actual O.D. = 1.5/16″ (33.4 mm)

NPS 2 actual O.D. = 2.3/8″ (60.3 mm)

NPS 3 actual O.D. = 3½” (88.9 mm)

NPS 4 actual O.D. = 4.1/2″ (114.3 mm)

NPS 12 actual O.D. = 12.3/4″ (323.9 mm)

در زیر شما میتوانید نمونه قطرواقعی داخلی لوله را پیدا کنید

 NPS 1-SCH 40 = O.D.33,4 mm – WT 3,38 mm – I.D. 26,64 mm

NPS 1-SCH 80 = O.D.33,4 mm – WT. 4,55 mm – I.D. 24,30 mm

NPS 1-SCH 160 = O.D.33,4 mm – WT 6,35 mm – I.D. 20,70 mm

بنابر محاسبات انجام شده بالا هیچ یک از قطر های داخلی برابر یک اینچ واقعی نمیباشند. قطر داخلی با ضخامت دیواره لوله (WT) مشخص میگردد.

 حقایقی که لازم است بدانید!

رده  40 , 80 خیلی به STD , XS  نزدیک میباشد و در خیلی از اندازه  ها یکسان میباشند.

NPS 12  وبالاتر ضخامت لوله بین رده 40 و رده STD متفاوت هستند. و از NPS 10  و بالاتر ضخامت لوله ها میان رده 80 و رده XS متفاوت میباشند. رده 10، 40، و 80 در خیلی از جاها مانند 10S, 40S, 80S میباشند.اما مراقب باشید از   NPS 12  تا NPS22  ضخامت لوله در بعضی از جاها متفاوت میباشد.لوله های دارای پسوند    

S  در این محدوده دارای ضخامت نازکتری میباشند.

 

اتصالات آکاردئونی یا اکسپنشن چهارگوش (Rectangular Expansion Join

اتصالات چهارگوش در صنایع گوناگونی همچون صنایع فولاد ، نیروگاهی ، سیمان ، پتروشیمی ، پالایشگاهی ، شیمیایی و .... کاربرد دارند. اتصالات چهارگوش همانند اتصالات آکاردئونی دایره ای قابلیت جذب حرکت های محوری ، جانبی و زاویه ای را دارند با این تفاوت که در اتصالات چهارگوش جهت حرکت جانبی و زاویه ای نسبت به طول یا عرض داکت ، شرایط متفاوتی را ایجاد می نماید . حرکت جانبی در اتصالات چهارگوش تنش قابل ملاحظه ای را ایجاد نموده و لذا در اکثر موارد اگر اعمال حرکت به صورت متناوب مدنظر باشد ، فقط اتصال یونیورسال گزینه مناسب خواهد بود و یک اتصال تکی مخصوصاً در داکت هایی با طول و عرض زیاد به هیچ عنوان توصیه نمی گردد.

Ù?تÛ?جÙ? تصÙ?Û?رÛ? براÛ? â?«Ø§ØªØµØ§Ù?ات آکاردئÙ?Ù?Û? Û?ا اکسپÙ?Ø´Ù? Ú?Ù?ارگÙ?Ø´ (Rectangular Expansion Joints)â?¬â??

 از آنجایی که داکت ها ، استاندارد مرجع و سایز مشخصی ندارند عموماً اتصالات چهارگوش به صورت سفارشی و در شکل ها ، ابعاد و تحت شرایط متفاوت از جمله دما ، فشار و مقدار حرکت درخواستی و... طراحی و ساخته می شوند. در داکت هایی با ابعاد دهانه بزرگ که معمولاً جهت سیالات گازی در فشار پائین می باشند ، بهترین گزینه اتصالات پارچه ای هستند که قابلیت جذب حرکت ها را در همه صفحات به طور همزمان و در دفعات بسیار زیاد دارند و حتی حرکت پیچشی نیز می تواند توسط این گونه از اتصالات دفع شود . لازم به ذکر است در شرایط یکسان ، تعمیرات ، ‌نگهداری ،‌ نصب و ‌تعویض اتصالات پارچه ای از سایر اتصالات آسانتر بوده و هزینه آن نیز کمتر است . در اتصالات چهارگوش که عموماً دارای سایزهای بالایی هستند و طول و عرض داکت متفاوت است می توان این مشکل را با ساپورت های نگهدارنده که از متورم شدن و تابیدگی بلوز جلوگیری می کند برطرف نمود

 

بخش اول :

لوله :

محصولات استوانه ایی که به عنوان لوله شناخته می شوند و جهت انتقال سیال از نقطه ایی به نقطه دیگر به کار می رود ، معمولا لوله ها توسط "سایز نامی لوله "   (NPS)،و ضخامت جداره بر حسب Schedule numbers (Sch) ، "مشخصه API مشخص می شود لوله غیر استاندارد به وسیله سایز نامی و ضخامت جداره آن شناخته می شود .

در این مقاله با لوله مانسمان و جزئیات آن آشنا خواهیم شد :

اطلاعات اولیه :

لوله بدون درز در ایران به نام لوله مانیسمان نامیده می شود که از نام دانشمندی آلمانی که اولین بار این لوله ها را ساخت مشتق شده است. لوله مانیسمان از یک قطعه فولادی یک تکه ساخته می شود. در این روش لوله ها بدون درز است و برای ساخت آن یک قطعه شمش را گرم کرده و توسط سمبه ماتریس از یک قالب مخصوص عبور می دهند. سپس با غلطک های مخصوص تحت نورد و کشش قرار می گیرند تا به اندازه مورد نظر برسند.

لوله مانیسمان بدلیل اینکه درز جوش ندارد, استحکام بالاتری دارد و در قطرهای پایین ساخته می شوند. دلیل این امر این است که ساخت لوله هایی با قطر بالا آن هم به صورت بی درز, بسیار مشکل خواهد بود و نیاز به صرف هزینه ی بالا دارد.

لوله های فوق از سایز 1/2 اینچ تا سایز 36 اینچ موجود میباشد . لوله های فوق الذکر از جنس کربن استیل و مناسب برای سیستم های آبرسانی تحت فشارو آتش نشانی و گازرسانی و... مورد استفاده قرار میگیرد.

مشخصات لوله :

لوله ها با مشخصه های نظیر :

-سایز و طول تولید 

-ضخامت جداره 

-نوع و روش تولید

-نوع جنس

-آرایش انتهای لوله

-پوشش و استاندارد لوله

مشخص می شوند که در اینجا به معرفی این مشخصه ها می پردازیم:

سایزها و طول های متداول در لوله های فولادی

سایز تمامی لوله ها بر حسب "سایز نامی لوله" با علامت اختصاری N.P.S (Nominal Pipe Size) بیان می شوند.

سایزهای متداول و رایج لوله ها در بازار به صورت زیر می باشند :

½” – ¾” – 1” – 1.1/4” – 1.1/2” – 2” – 2.1/2” – 3” – 4” – 5” – 6” – 8” – 10” – 12” – 14” – 16” …

قطر وضخامت جدار لوله 

ابعادی که بر اساس NPS بیان می شوند لزوما با قطر خارجی لوله ها یکی نمیباشد و برای بدست آوردن مقدار دقیق قطر خارجی لوله ها باید به جدول لوله ها مراجعه کنیم ، اما از سایز نامی "14 به بالا قطر خارجی لوله با قطر نامی لوله تقریبا برابر خواهد شد به صورتی که سایز نامی بر حسب اینچ را در عدد 25 ضرب میکنیم که قطر خارجی لوله بر حسب میلی متر بدست بیاد.

جدول مربوط به ابعاد و وزن لوله ها را اینجا مطالعه فرمایید .

آرایش انتهایی لوله

نحوه اتصال برای لوله مانسمان عموما به صورت Beveling می باشد و بیشترین تمرکز بازار ایران روی این نوع از اتصال می باشد ، آرایش Plain End هم مخصوص لوله های مانسمان و درزدار می باشد که کمتر مورد استفاده بازار ایران می باشد و آرایش Thread End هم عموما مورد استفاده لوله های گالوانیزه می باشد .

نحوه آرایش انتهایی لوله را می توان از استاندارد ASME B31.3 استخراج کرد که به صورت زیر می باشد :

1-Plain End :

این نوع آرایش مسطح و بدون ماشین کاری با اختصار P.E معمولا برای لوله های "2 و کوچکتر کاربرد دارد .

2-Beveling :

این نوع آرایش بصورت پخ زده شده می باشد که در اتصال یا فیتینگ به صورت V می باشد که این فضا را با جوش پر میکنند ، این نوع اتصال را به اختصار B.W.E (Butt Weld End) می گویند ، استاندارد ابعادی را می توان از استاندارد ASME B16.25 استخراج کرد که زوایا و اندازه پخ زدن را نمایش میدهد.

3-Thread End :

این نوع آرایش به صورت رزوه خورده می باشد که به صورت اختصار T.E می گویند که برای خطوط گالوانیزه کاربرد دارد و در ASME B1.20.1 استاندارد ابعادی این نوع آرایش آمده است .

روش های اتصال لوله ها :

مطابق با آرایش دادن انتهای لوله ،اتصالات لوله با لوله برای اغلب لوله های کربن استیل به صورت های زیر است :

-جوش لب به لب Butt Welded :

این روش اقتصادی ترین روش جوش کاری و البته مرسوم تر از روش دوم در صنعت ایران می باشد که برای جوشکاری مطابق شکل زیر باید دوسر پخ خورده (لوله با لوله یا لوله با فیتینگ) در کنار هم قرار گیرند تا فضای خالیV شکل پر از جوش شود. 

-جوش ساکتی Socket Welded :

برای این نوع اتصال باید یک سر از نوع P.E و سر دیگر از نوع ساکتی (Socket) می باشد که سر P.E داخل قسمت ساکتی قرار میگیرد و سپس دورتادور بیرونی ساکت جوش می شود.در شکل زیر تصویری از این نوع جوشکاری را میبینید .

- پیچی یا رزوه ایی Threaded :

این نوع اتصال مخصوص خطوط آبرسانی و خطوط گالوانیزه می باشد که این رزوه برای لوله ها به صورت نری می باشد و از بیرون رزوه میخورد و فیتینگ به صورت مادگی رزوه میخورد و از داخل رزوه میخورد ، که رزوه خوردن این لوله ها براساس استاندارد NPT می باشد که در جدول زیر استاندارد NPT را میبینیم.

استاندارد لوله ها :

استاندارد مورد استفاده برای لوله ها ASTM می باشد و برای ابعاد لوله های کربن استیل از ASME B36.10 استفاده می گردد.استاندارد API 5L نیز هم از لحاظ ابعاد و هم از لحاظ جنس لوله ها می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

روش های های تولید لوله مانسمان  :

لوله های بدون درز :

در این روش برای تولید لوله از شمش فولاد استفاده می شود که بعد از بالا بردن حرارت شمش فولادی به مرکز شمش سمبه زده و تبدیل به لوله میکنند که در این روش هیچ گونه درز جوشی در طول لوله مشاهده نمیشود و مقاومت بیشتری نسبت به لوله های درزدار دارد.

برای مشاهده ابعاد و اندازه لوله مانسمان (بدون درز) طبق استاندارد ASME B36.10 اینجا کلیک کنید.

برای مشاهده وزن لوله مانسمان (بدون درز) طبق استاندارد ASME B36.10 اینجا کلیک کنید.

ویدیو ساخت لوله به روش بدون درز را اینجا ببینید.

انواع لوله های تاسیساتی، کاربردها و مزایا و معایب

لوله هایی سیستم آبرسانی و فاضلاب:

Ù?تÛ?جÙ? تصÙ?Û?رÛ? براÛ? اÙ?Ù?اع Ù?Ù?Ù?Ù? Ù?اÛ? تاسÛ?ساتÛ?Ø? کاربردÙ?ا Ù? Ù?زاÛ?ا Ù? Ù?عاÛ?ب

لوله های گالوانیزه:

لوله های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می شوند : لوله های فولادی گالوانیزه و لوله های آهنی گالوانیزه. این دو نوع در بازار به لوله های آهنی سفید معروفند. لوله های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک تر و براق تر هستند .

 

 

1-لوله های فولادی گالوانیزه:

این نوع لوله ها گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می شود ولی مورد استفاده اصلی آنها در تهویه مطبوع است . جنس این لوله ها از فولاد نرم است و برای افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگیها در یک وان آبکاری، روی اندود (گالوانیزه) می کنند . این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر می باشند فولاد گالوانیزه را هم خراب می کنند .

 

 

2-لوله های آهنی گالوانیزه:

جنس این لوله ها از آهن سفید نورد شده است و لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند . این نوع لوله ها از رنگ تیره و خاکستریشان شناخته می شوندو عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می شوند .

کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های 6 متری و دو سر دنده با قطر اینچ تا 8 اینچ تولید می گردند . قطر این لوله ها معمولاً‌قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است .

نکته : از اتصال این لوله ها به روش جوشکاری باید پرهیز نمود زیرا حرارت ناشی از جوشکاری باعث سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) می شود .

 

 

 

لوله های چدنی:

جنس این لوله ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ ، شکل و طول لوله ،‌نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستند.

لوله های چدنی که در سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود :

الف) سرتوپی (یک سرتوپی – دو سرتوپی) - لوله های بوشن دار

ب) دو سر تخت - لوله بدون بوشن

 

مزایا و معایب لوله های چدنی:

در برابر فشار وارده به جداره های خارجی دارای مقاومت و استحکام خوبی هستند .

فرسودگی این لوله ها کمتر از لوله های فلزی است .

می توان براحتی از دستگاه تراکم هوا جهت باز کردن و رفع گرفتگی لوله استفاده نمود .

قیمت لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی ارزانتر است .

نصب لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی کندتر انجام می شود .

لوله های چدنی به علت تاثیر مواد شیمیایی موجود در فاضلاب زنگ می زنند و جلوگیری از زنگ زدگی آنها میسر نمی باشد .

داشتن وزن زیاد قطعات و تکثر اتصالات از معایب دیگر لوله های چدنی می باشد .

مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت

 

لوله های پلاستیکی:

لوله های پلاستیکی که در تاسیسات آب و فاضلاب بکار برده می شوند عبارتند از :

لوله های پلاستیکی پی وی سی PVC مخفف پلی و نیل کلراید

لوله های پلاستیکی PE مخفف پلی اتیلن

لوله های پلاستیکی  ABS مخفف اکریلونیتریل ، بوتادین و استیرن

لوله های پلاستیکی PP مخفف پلی پروپلین

لوله های پلاستیکی CPVC مخفف کلرینیتد پلی و نیل کلراید

لوله های پلاستیکی PB مخفف پلی بوتیلن

 

نکته : در شبکه فاضلاب از لوله های پی وی سی و پلی اتیلن بیشترین استفاده به عمل می آید .

 

 

 

مزایای لوله های :PVC

-    اتصال لوله و قطعات آن بسیار آسانتر و سریعتر از سایر لوله ها انجام می شود .

-    در نصب روکار احتیاجی به رنگ آمیزی ندارند .

-    دارای وزن سبک هستند و به راحتی در بین سقف کاذب و مکانهایی که دسترسی بدان مشکل است نصب می شود .

-    در مقایسه با لوله های دیگر قطر خارجی کمتری داشته و به راحتی در داخل دیوار جاسازی و اجرا می شود .

-    در برابر مواد شیمیایی از مقاومت بالایی برخوردار هستند .

 

 

معایب لوله های PVC:

-    لوله های پی وی سی خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده می باشند .

-    لوله های پی وی سی در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می دهند .

-    به علت قدرت مقاومت کم جداره این نوع لوله ها بایستی از فنر لوله بازکنی برای گرفتگی مجرای لوله ها استفاده نمود .

-    در برار نیروهای خارجی دارای مقاومت کمتری هستند

 

 

 

مزایای لوله های PB:

    لوله پلی بوتیلن در برابر خوردگی ، یخ زدگی ، زنگ زدگی ، خاکهای اسیدی و رسوب گرفتگی مقاوم است . 

 

 

لوله های پنج لایه:

در تاسیسات لوله کشی ساختمان خوردگی و رسوب در لوله های فلزی خسارات و مشکلاتی را بوجود می آورد یکی از راه هایی که برای پرهیز از مشکلات لوله های فلزی پیشنهاد شده است استفاده از لوله های پلیمری است اما به کارگیری این لوله ها در عمل نشان داده که اگر چه جایگزینی فلز با پلاستیک مشکل خوردگی و پوسیدگی لوله را حل می کند اما مشکلات دیگری را باعث می شود از جمله نفوذ اکسیژن ، محدودیت در تحمل فشار یا دمای بالا ، ضریب انبساط زیاد و … .

 

 

لوله های سوپر پایپ:

سوپر پایپ تلفیقی است هوشمندانه که حاصل آن لوله ای پنج لایه شامل یک لوله آلومینیومی ، دو لایه پلیمر و دو لایه چسب مخصوص که مقاومت در برابر خوردگی ، زنگ زدگی ، رسوب و پوسیدگی را از لوله های پلیمری و توان تحمل حرارت مداوم ، فشار بالا و نفوذ ناپذیری را از لوله های فلزی به ارث برده است . سوپر پایپ آخرین دستاورد تکنولوژی است که برای تمام تاسیسات ساختمان قابل استفاده است و حتی در بدترین شرایط صد سال عمر می کند .

 

 

مزایای لوله های پنج لایه:

    -زنگ نمی زند ، رسوب نمی گیرد و هرگز نمی پوسد .

    -به راحتی خم می شود و شکل می پذیرد .

    -نصب آن سریع ، آسان و بدون ضایعات می باشد .

    -بسیار سبک و حمل و نقل آن آسان است .

    -عدم امکان نفوذ اکسیژن به لوله و جلوگری از لجن زدگی و تغییر رنگ آب .

    -ضریب انبساط طولی بسیار ناچیز .

    -افت فشار بسیار ناچیز بدلیل هموار بودن سطح داخل لوله .

    -مقاوم در برابر ضربه و مواد شیمیایی .

    -مقاوم در برابر فشار به علت جوش طولی آلومینیوم .

    -در لوله کشی توکار مطمئن و در نصب روکار زیبا است .

    -توان تحمل حرارت مداوم .

 

وقتی که لوله های نیاز به تعمیر دارند

 

نویسنده: کرگ میشل  و جون تورچیا

 

در اوایل بهار قصد دارید سیستم آبیاری باغچه­ تان را به کار بیندازید اما می­ بینید که لوله شکسته و نشت می­ دهد.عجب!

 

معمولا  لوله های شکسته را به سادگی می ­توان تعمیر کرد.با این حال اگر نیاز به تعمیر کلی باشد مقداری پیچیدگی بروز می­ کند.تعمیر لوله ها همیشه ساده نیست.

 

 

 

تعمیر لوله های مسی pvc و پلی اتیلن

 

 

 

لوله را برش دهید و بخش شکسته را عوض کنید،

 

معمولا دو، سه یا چند لوله در یک شیار باریک قرار می­ گیرند. سیم کشی به کنترلر ممکن است بر محدودیت فضای کار بیفزاید. لوله های پی وی سی را  در شیار به صورت مارپیچ می­ برند و پیچ می­ دهند به گونه­ ای که  بالای لوله ممکن است وسط ،کنار یا حتی در پشت  و یا چند فوت زیر خط لوله باشد.

 

پیش از مبادرت به تعمیر لوله ­ی شکسته، گام نخست اینست :" مطمئن شوید که در وسایل همراه  شما تجهیزات لازم موجود است:اتصالات، حلال ها،چسب ، پرایمر و ابزارهای ضروری.

 

 

 

تام نواک مالک و مسئول آبیاری رودخانه ­­ای جیمز در ریپموند ویرجینیا می­ گوید:"انواع و اقسام اتصالات، زانویی، سه راهی و اتصالات تلسکوپی باید همراهتان باشد.لوله با اندازه های متفاوت هم باید داشته باشید، شاید وقتی لوله ها را تعمیر می­ کنید به تکه لوله نیاز باشد.با این حال  عموما از آن اتصالات استفاده می­ کنید."

 

 

 

دن نیوبرگم سئول آب و خدمات طراحی در پلانو، تگزاس می­ گوید:"بخش بزرگ لوله کشی توی زمین  با pvc و یا پلی تیلن(لوله های پلاستیکی) است.همیشه این طور نیست.گاهی از لوله های گالوانیزه­ ی قدیمی و یا لوله های مسی زیر آن استفاده شده است".

 

 

 

ما درخلال دهه های 40  و50 تعداد زیادی از سیستم های قدیمی را تعویض کردیم، همه ­ی آن ها، مس بودند. برای آن نوع لوله ها به انواع و اقسام اتصالات نیاز بود، خصوصا اگر در گروه خدمات خانگی کار می­ کردید.

 

 

 

نیوبرگ توصیه می­ کند:"لازمه کارکردن با لوله های مسی، همراه داشتن جعبه ابزار با کاغذ سنباده،گدازآور، لحیم و مشعل است.وقتی لوله های مسی را دوباره لحیم می­ کنید،  باید لحیم های قدیمی را بزدایید و روی آن را خوب تمیز کنید."    شانزدهم ماه دسامبر سال 2013 میلادی